1. Türkiye’nin bu aşamada taraf olmadığı Uluslararası Ceza Divanı (UCD) Statüsü, 60 ülkenin onay işlemlerini tamamlamalarıyla, 1 Temmuz 2002 tarihinde yürürlüğe girmiştir.
Halihazırda imzacı ülke sayısı 139, taraf ülke sayısı 105’tir.
Taraf olan ülkeler arasında Avrupa Birliği’nin (AB) henüz onay işlemlerini tamamlamamış olan Çek Cumhuriyeti dışındaki tüm üyeleri bulunmaktadır. AB, Divan Statüsüne taraf olan ülkeleri daha da artırmak amacıyla yoğun bir kampanya yürütmektedir.
Avrupa Konseyi’ne üye 46 ülkeden Türkiye ve Azerbaycan dışındakilerin tümü Statü’yü imzalamışlar, bunlardan da Ermenistan, Moldova, Monako, Çek Cumhuriyeti, RF ve Ukrayna dışındakiler onaylayarak taraf olmuşlardır.
2. Diğer taraftan, 2000 yılı sonunda Başkan Clinton yönetimi döneminde UCD Statüsü’nü imzalayan ABD, Bush yönetiminin işbaşına gelmesinden sonra UCD’na cephe almış, Birleşmiş Milletler (BM) Genel Sekreteri’ne yaptığı bir bildirimle kendisini imzası ile bağlı saymadığını açıklamış, ayrıca UCD’na henüz taraf olmayan bütün ülkelere, Statü’yü onaylamamaları çağrısında bulunmuştur.
ABD, vatandaşlarının UCD’nda yargılanmasını önlemek amacıyla, 2002 Temmuz ayından başlayarak birkaç ülke hariç bütün ülkelere, birbirlerinin vatandaşlarını UCD’na teslim etmemeyi öngören ikili anlaşmalar imzalamayı önermiş, 100’e yakın ülke ile böyle bir anlaşma imzalamıştır. ABD’nin böyle bir anlaşma önerisi bu ülke ile AB arasında görüş ayrılığına neden olmuştur.
ABD, Temmuz 2002 tarihinde ülkemize de ikili bir anlaşma teklif etmiştir. Bu konuda gerek ABD gerek AB ile yapılan görüşmelerde, Türkiye’nin, UCD’na henüz taraf olmadığı cihetle, sözkonusu kuruluşla ilgili olarak bu aşamada herhangi bir yükümlülüğünün bulunmadığı ifade edilmiştir. Son dönemde ABD’nin ülkemizden UCD ile ilgili herhangi bir talebi olmamıştır. 3. UCD’nin yargı yetkisine giren suçların mevzuatımıza dahil edilmesi yönündeki çalışmalar ilgili makamlarımızla bilistişare sürdürülmektedir. Bu bağlamda soykırım ve insanlığa karşı suçlar da UCD Statüsü’ne uygun bir şekilde yeni Türk Ceza Kanunu’na sırasıyla 76. ve 77. maddeler olarak dahil edilmiş bulunmaktadır.
UCD Statüsü’ne uyum çalışmaları bağlamında, Anayasamızın “Suç ve Cezalara İlişkin Esaslar” başlıklı 38. maddesinin ilgili paragrafı; “Uluslararası Ceza Divanına taraf olmanın gerektirdiği yükümlülükler hariç olmak üzere vatandaş, suç sebebiyle yabancı bir ülkeye geri verilemez” şeklinde 7 Mayıs 2004 tarihinde değiştirilmiştir.
Sayın Başbakanımız, 6 Ekim 2004 günü Avrupa Konseyi Parlamenterler Meclisi’nde yaptığı konuşmada, Türkiye’nin yakında UCD Statüsü’ne taraf olacağını açıklamıştır.
Bu bağlamda, Başbakanlığın 17 Aralık 2004 tarihli yazısı ile, ülkemizin UCD Roma Statüsü’ne taraf olması için gerekli işlemlerin Adalet Bakanlığı başkanlığında, Genelkurmay Başkanlığı ve Bakanlığımız ile diğer ilgili kurum temsilcilerinden müteşekkil bir Komisyon tarafından başlatılması uygun bulunmuştur. Bunu müteakiben, bu konuda izlenecek yöntem ve gerekli yasal düzenlemeleri ele almak üzere, Adalet Bakanlığı Müsteşarı başkanlığında 18 Ocak 2005 tarihinde yapılan toplantıda, ulusal mevzuatımızın anılan Statü’ye uygun hale getirilmesi için bir kanun tasarısı hazırlamak amacıyla 2992 sayılı kanunun 34. maddesi hükmü uyarınca Komisyon kurulması kararlaştırılmıştır. Komisyon’un son toplantısı 9 Haziran 2006 tarihinde Adalet Bakanlığı’nda yapılmıştır.
4. Birleşmiş Milletler’de UCD’na siyasi destek sağlamak ve Divanla ilgili konularda görüş ve bilgi alışverişinde bulunmak amacı ile oluşturulan “UCD Dostları” isimli gayrı-resmi gruba ülkemizin de katılması için yapılan davet, Türkiye’nin gerek UCD hazırlık çalışmalarında savunduğu ilkeler, gerek AB adaylığı doğrultusunda UCD’na taraf olma yönünde izlediğimiz politika gözönünde bulundurularak olumlu karşılanmış ve Türkiye UCD Dostları Grubu’na dahil olarak Ocak 2004’den itibaren Grubun Lahey ve New York’da gerçekleşmekte olan çalışmalarına katılmaya başlamıştır.
5. Öte yandan, UCD Başkanı Philippe Kirsch, AKP Genel Başkanı Yardımcısı Reha Denemeç’in davetlisi olarak 11-12 Aralık 2006 tarihlerinde ülkemize özel bir ziyaret gerçekleştirmiştir. Bu çerçevede adıgeçen, dönemin Adalet Bakanı Sayın Cemil Çiçek tarafından kabul edilmiş; ayrıca AKP Genel Başkan Yardımcıları, TBMM Adalet ve Anayasa Komisyonları Başkanları ile görüşmeler gerçekleştirmiştir. Sözkonusu ziyaretin, tarafların karşılıklı görüşlerini birinci ağızdan birbirlerine aktarma fırsatı bulmaları bakımından yararlı olduğu değerlendirilmektedir.
Alıntı Adresi:
Türkiye Cumhuriyeti Dışişleri Bakanlığı
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder