Paris Asliye Hukuk Mahkemesi'nin, Ermeni Davasını Savunma Komitesi (CDCA) adlı kuruluşun Paris Başkonsolosumuz Aleyhine Açtığı Davaya İlişkin Kararının Özet Metni
KARAR
15 Kasım 2004
Davacı taraf
CDCA
Davalılar
Aydın Sezgin
France Telecom (Wanadoo)
Mahkeme heyeti
Duruşma
Halka açık, 11 Ekim 2004
Karar
Halka açık
Vicahi yargılama
İlk derece
*
Bu bölümde davacı ve davalı tarafların talepleri özet halinde sıralanmaktadır.
*
GEREKÇELER
Olaylar
“ Karar metninin bu bölümünde Paris Başkonsolosluğu internet sitesinin içeriği hakkında 11 Mayıs 2004 tarihinde Paris noteri Raynald Parker tarafından düzenlenen tutanağa atıfta bulunularak sitede yeralan konu başlıkları belirtilmekte ve ihtilaf konusu bilgileri içeren “ermeni iddiaları ve tarihsel gerçekler” başlıklı kısım altında yeralan 10 soru ve diğer belgeler tek tek sıralanmaktadır.”
Davalı taraf yukarıda sözü edilen tutanakta yeralan, tamamı Fransızca dilinde kaleme alınmış, “ermeni iddiaları ve tarihsel gerçekler” başlıklı kısımdan ulaşılabilen belgelerin tümünün, ermeni soykırımını inkar ettiği gerekçesiyle suç teşkil ettiği kanaatindedir.
Aydın SEZGİN Türkiye’nin Paris Başkonsolosu sıfatıyla, idaresi altındaki Konsolosluğun internet sitesinde yeralan ihtilaf konusu bilgilerin yayınlanmasından sorumlu olduğunu inkar etmemektedir.
WANADOO şirketinin (Hak ve yükümlülüklerin sahibi olarak FRANCE TELECOM) internet sitesinin tamamının, dolayısıyla ihtilaf konusu belgelerin taşıyıcısı olduğu da inkar edilmemektedir.
Davanın kabule şayan olmayacağı yönünde Aydın SEZGİN tarafından ileri sürülen savlar üzerine
Konsolosluk bağışıklıkları 24 Nisan 1963 tarihli konsolosluk ilişkileri hakkındaki Viyana Sözleşmesi ile düzenlenmiştir.
Bu Sözleşmenin 43. maddesinin 1. bendi şunu öngörmektedir:
“Konsolosluk memurları ve konsolosluk hizmetlileri, resmi görevlerinin yerine getirilmesi sırasında işledikleri fiilerden dolayı kabul eden devletin adli ve idari yargısına tabi değildirler.”
Bu durumda, konsolosluk memuru sıfatı, dava dosyasındaki belgere göre Sözleşmenin 1. maddesi bağlamında tartışmasız olan Aydın SEZGİN’in bağışıklığının sadece görevi sırasında işlediği fiileri kapsadığı sonucu ortaya çıkmaktadır.
Öyleyse Türkiye’nin Paris Başkonsolosluğunun internet sitesinde ihtilaf konusu bilgileri yayınlamakla davalı tarafın konsolosluk görevleri içinde hareket edip etmediğini belirlemek gerekmektedir. Davacı tarafın, davalının salt kişisel sorumluluğunu aradığını ve davalıya iletilen tebligatta davalının Başkonsolos sıfatının belirtilmemesine özen gösterildiğini ifade etmesi durumu bile yukarıdaki soruya önceden yanıt vermeye imkan tanımamaktadır.
Sözleşmenin 5. maddesi konsolosluk görevlerini tanımlamakta ve bu görevlerin şunları ihtiva ettiğini belirtmektedir:
a) Devletler hukukunca kabul edilen sınırlar çerçevesinde gönderen devletin ve bu devletin uyruğu bulunan gerçek ve tüzel kişilerin çıkarlarını kabul eden Devlette korumak.
b)Bu sözleşme hükümleri çerçevesinde gönderen Devlet ile kabul eden Devlet arasında ticari, ekonomik, kültürel ve bilimsel ilişkilerin gelişmesini kolaylaştırmak ve onlar arasındaki dostluk ilişkilerini teşvik etmek
(...)
m)Gönderen Devlet tarafından bir Konsolosluğa verilen ve kabul eden Devlet kanun ve düzenlemelerinin yasaklamadığı veya bu Devletin karşı çıkmadığı veya gönderen Devletle kabul eden Devlet arasında yürürlükte bulunan uluslararası anlaşmalarda belirtilen bütün diğer görevleri yapmak
CDCA ve Aydın SEZGİN ihtilaf konusu belgelerin ermeni soykırımı konusunda Türk Devletinin (sözleşme anlamında gönderen devlet) resmi görüşünü yansıttığı hususunda hemfikirdirler.
Bir devletin resmi görüşlerinin yayınlanması, gönderen devletin özel hukuktan doğan çıkarları ve vatandaşlarının çıkarlarının korunması veya iki ülke arasında ekonomik ve kültürel ilişkilerin geliştirilmesine katkı sağlamadığı sürece, Sözleşmenin 5. maddesinin a ve b maddelerinde zikredilen görevlerden farklı olarak siyasi ve diplomatik bir işleve tekabül etmektedir.
Bununla birlikte, konsolosluk görevlerinin tanımının “zaman içinde” değişerek konsolosluklara, gönderen devletin siyasi çıkarlarının temsilcileri olma ve gönderen devletin yurttaşları ve daha genel olarak kabul eden devletin kamuoyu nezdinde gönderen devletin resmi görüşlerini yansıtma yönünde bir işlev yüklediği davacı tarafından inkar edilmemektedir.
Bu şartlar altında, Aydın Sezgin’in ihtilaf konusu bilgileri yayınlayarak Türk devletinin telepleri doğrultusunda hareket ettiği hususuna ciddi şekilde itiraz edilmediği sürece (davacı taraf her ne kadar son yazılarında Başkonsolosun Ankara’nın talimatları doğrultusunda hareket ettiğini kabul etmese de “ internet ağının gelişmesinin resmi siteleri vasıtasıyla kamuoyunu yanlış bilgilendirmek açısından Türkiye için bir fırsat teşkil ettiğini” ifade etmektedir) davalıya isnat olunan suç konusu fiillerin Viyana Sözleşmesinin 5. maddesinin m paragrafına uygun şekilde yerine getirildiğini kabul etmek gerekir.
Sözleşmenin 5. maddesinde sıralanan diğer konsolosluk görevlerinin tersine bu maddenin son paragrafında zikredilen görevler kabul eden devletin kanun ve düzenlemeleri ile yasaklanmamış olmalı ya da en azından kabul eden Devlet tarafından bu görevlere itiraz edilmemelidir.
Aydın SEZGİN, gönderen Devletin resmi görüşlerini yayınlama işlevinin sözkonusu görüşlerin içeriği ne olursa olsun Fransız kanun ve düzenlemeleri ile yasaklanmadığını ve bu duruma ciddi şekilde itiraz edilmediğini haklı olarak ileri sürmektedir. Herhalukarda, Türkiye Başkonsolosluğunun internet sitesi vasıtasıyla herhangi bir konuda hükümetinin görüşlerini yansıtmasına Fransız makamlarının bir şekilde karşı çıktığı hususu hiçbir şekilde iddia edilmemektedir. (24.09.2004 tarihli telgrafımız)
Bu şartlarda Fransız hukuk sistemi tarafından yasaklanmaması gerekenler Türk devletinin resmi görüşleri değildir: Türk resmi görüşleri hakkında Fransız kamuoyunun bilgilendirilmesi Fransa’da Türk devletinin konsolusluk makamlarına yasaklanmadığı sürece internet sitesi üzerinde yayınlanan ifadelerin içeriğinin ne olduğu önemli değildir.
Esasen Fransız yasama yürütme ve yargı organları Fransa’ya akredite edilen bir Türk diplomatının içeriği ne olursa olsun hükümetinin görüşlerini yansıtmasına engel olamaz, bu organlar, makamlar , Türk konsolosluk görevlisinin de , temsil ettiği ülkenin resmi görüşleri konusunda kamuoyunu bilgilendirmesi kabul edildiği sürece bu görüşlerin içeriği konusunda hüküm veremezler.
Bu şartlarda, Türkiye’nin Paris Başkonsolosu Aydın SEZGİN Başkonsolosluğun internet sitesinde ihtilaf konusu bilgileri yayınlarken Viyana Sözleşmesinin konsolosluk görevleri dahilinde hareket eden konsolosluk görevlilerine tanıdığı bağışıklıktan faydalandığını haklı olarak ileri sürmektedir.
Bundan dolayı davanın kabule şayan olmamasına dair talepler tabul edilmelidir. CDCA tarafından davalıya yöneltilen talepler reddedilmiştir.
FRANCE TELECOM’A yöneltilen talepler üzerine
Davacı taraf açısından suç teşkil eden fiiller iki kanun metni ışığında incelenmelidir.
İletişim hürriyetine ilişkin 30 Eylül 1986 tarihli yasanın 43-8. maddesi ve 21 Haziran 2004 tarihli Bilişim Ekonomisine Güven Kanunu.
Bu metinlerin nasıl yorumlanacağı 10 Haziran 2004 tarihli Anayasa Mahkemesi kararında belirtilmektedir.
Bu karara göre ilgili kanun maddelerinin, üçüncü taraf tarafından kanuna aykırılığı ileri sürülen bilgiyi yayından kaldırmayan taşıyıcıya sorumluluk yüklemesi, ancak bu bilginin açıkca kanuna aykırı olması ya da hakimin bu bilginin yayından kaldırılmasına karar verdiği durumlarda mümkün olmaktadır.
İhtilaf konusu belgelerin yayından kaldırılmasına yönelik bir yargı kararının olmadığı tartışılmamaktadır.
“Ermeni iddiaları ve tarihi gerçekler” başlıklı sayfaların içeriğinin açıkça hukuka aykırı bir nitelik taşıyıp taşımadığına karar vermek ise Mahkemeye düşmektedir.
Bu muhtevanın niteliği esasen taraflarca gerçek bir tartışma konusu yapılmamaktadır. CDCA ihtilaf konusu bilgilerin 1915 tarihli ermeni soykırımını reddettiğini ileri sürmekte, Aydın Sezgin bu savı tartışma konusu yapmadan bu bilgilerin 1881 tarihli basın özgürlüğüne ilişkin yasanın ilgili hükümlerine göre yaptırıma tabi tutulmasını icab edecek bir bölüm içermediğini savunmaktadır. Mahkeme suçlanan belgelerin tamamını inceledikten sonra bu iki tahlile de katılmaktadır, bu meyanda özellikle de savunmanın ermeni soykırımının inkarının 8 Ağustos 1945 tarihli Londra Anlaşmasına ek uluslararası askeri mahkeme statüsünün 6. maddesinde tanımlanan ve sadece insanlığa karşı işlenen suçların inkarını cezalandıran 1881 tarihli yasanın mükerrer 24. maddesinde maddesinde öngörülmediğinin tartışma götürmez olduğu hususuna iştirak etmektedir.
İhtilaf konusu bilgilerin hukuka açıkca aykırı niteliği Ceza Yasasının ihlalinin bir sonucu olmadığına göre, bu durum ancak pozitif hukukun sarih ve ikirciksiz olan bir hükmüne kasten uymamanın bir neticesi olabilir.
Davacı tarafından atıfta bulunulan ve insan onuruna saygı ilkesini öne süren çeşitli iç ve uluslararası hukuk kuralları, ermeni soykırımının inkarı sözkonusu kuralları açıkca ihlal ettiği sonucuna varılamayacağından (21 Haziran 2004 tarihli kanun maddeleri kesin şekilde işaret ettiği üzere) burada değerlendirilmeye alınamaz.
Dava dilekçesinde zaten açıkca zikredilmeyen ve 9 Aralık 1948 tarihinde BM Genel Kurulunca kabul edilen soykırımın önlenmesi ve cezalandırılması sözleşmesinin hükümleri ve Ceza Kanunun 211-1 maddesi ne ermeni soykırımını ne de ermeni soykırımının inkarının cezalandırılmasını öngörmektedir.
18 Haziran 1987 tarihinde Avrupa Parlamentosu tarafından kabul edilen ve “1915-1917 yıllarında Osmanlı toprakları üzerinde yaşayan ermenilere karşı cereyan eden trajik olayların sözleşme bağlamında soykırım teşkil ettiği” ve “Türk hükümetinin ermeni soykırımını reddetmesinin Türkiye’nin Avrupa Birliğine girişinin önünde engel teşkil ettiği yönündeki “ “ermeni soykırımına siyasi çözüm” başlıklı karar her türlü normatif değerden yoksundur.
Davacı tarafın, tek bir maddesi ile “Fransa’nın 1915 tarihli ermeni soykırımını tanıdığına ilişkin” 29 Ocak 2001 tarihli yasanın, ihtilaf konusu bilgilerin yayınlanmasıyla açıkca ihlal edilmiş olan bir pozitif hukuk kuralı teşkil ettiğini ileri sürmesi de yanlıştır.
Bu kanun açıkca ermeni soykırımı ile ilgili ve bu nedenle Paris Başkonsolosluğunun internet sitesi taşıyıcısının bilmesi gereken bir metin olsa bile Mahkeme, bu kanunun şahıslara hiçbir yükümlülük getirmediğini ve sadece biçimsel(solonnel)( bu tarihi olay üzerinde Fransız yasama organınca kanun şeklinde kabul edildiğinden dolayı) bir resmi tutum niteliği taşıdığını ortaya koymaktadır.
Bu kanun, özellikle, 1881 tarihli yasanın 24. maddesi kapsamına giren insanlığa karşı işlenen suçlarda olduğu gibi ermeni soykırımının inkarını cezalandırmayı öngörmemiştir. Ulusal Meclisin 29 Mayıs 1998 tarihli 1. oturumuna ilişkin resmi tutanak (2001 tarihli yasaya açıkca benzer bir başka yasanın tartışılması sırasında) –özellikle de Roland Blum ve Guy Hermier’nin konuşmaları- ve milletvekili François Rochebloine’ın Meclis Dışilişkiler Komisyonu adına hazırladığı raporun incelenmesinden böyle bir cezalandırma olasılığının bilinçli olarak bertaraf edildiği ortaya çıkmaktadır.
Bu şartlar altında internet sitesi taşıyıcısı 29 Ocak 2001 tarihli yasaya dayanarak, bu kanun zaten şahıslara hiçbir yükümlülük getirmediğinden, bir yabancı devlete ise haydi haydi yükümlülük getirmediğinden Paris Başkonsolosluğunun internet sitesinde yeralan belgelerin açıkca kanuna aykırı olduğunu değerlendiremezdi.
Böylelikle davacı tarafından atıfta bulunulan hükümler bağlamında , davalı taraf ihtilaf konusu bilgilerin yayından kaldırılması veya erişiminin engellenmesini teminen davacı taraf kendisi ile temasa geçer geçmez seri hareket etmemekle hiç bir suç işlememiştir.
CDCA tarafından France Telecom şirketine yöneltilen talepler reddedilmektedir.
Davalıların, mahkeme masrafları dışındaki masrafların karşılanması yönündeki talepleri reddolunmaktadır.
Bu gerekçelerle,
Mahkeme halka açık, ilk dereceli, vicahi yapılan yargılama sonucunda
24 Nisan 1963 tarihli Viyana Sözleşmesinde tanımlanmış konsolosluk bağışıklıklarına dayanan davanın kabule şayan olamayacağı yönündeki talepleri kabul eder.
Aydın Sezgin aleyhindeki talepleri kabul edilemez bulur.
CDCA’nın France TELECOM (Wanadoo) şirketi aleyhine yönelttiği talepleri reddeder.
Aydın Sezginve FRANCE TELECOM’un yeni medeni usul hukukunun 700. maddesi bağlamında yaptıkları talepleri reddeder.
CDCA’yı mahkeme masraflarını ödemeye mahkum eder.
15 kasım 2004
Alıntı Adresi: Türkiye Cumhuriyeti Dışişleri Bakanlığı
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder