GİRİŞ
Ekonomik İşbirliği Teşkilatı (EİT), küresel ekonomik sahnede görülen değişiklikler ışığında üyesi bulunan devletlerin müşterek gereksinimleri temelinde bu ülkeler arasında ekonomik işbirliği tesisini amaçlayan bölgesel bir devletler-arası teşkilattır.
EİT üyesi ülkeler; Türkiye, İran, Pakistan, Afganistan, Azerbaycan, Kazakistan, Kırgızistan, Tacikistan, Türkmenistan ve Özbekistan’dır.
EİT, 1964–1979 yılları arasında varlığını sürdürmüş olan Bölgesel İşbirliği Teşkilatı’nın devamı niteliğinde Türkiye, İran ve Pakistan arasında 1985 yılında resmen kurulmuştur. 28 Kasım 1992 tarihinde diğer üye ülkelerin de katılımlarıyla EİT, 7 milyon kilometrekarelik bir alanı kapsayan ve günümüzde üzerinde 400 milyon insanın yaşadığı on üyeli bir teşkilat haline gelmiştir. Anılan tarih, “EİT Günü” olarak kabul edilmektedir.
Üç kurucu üye devlet arasında ilk olarak 12 Mart 1977 yılında imzalanıp; 1990, 1992 ve 1996 yıllarında tadil edilen İzmir Antlaşması, EİT’in temel antlaşmasıdır. İzmir Antlaşması’nda yer aldığı üzere, sürdürülebilir ekonomik kalkınmanın teşviki için bölgedeki ekonomik ve sosyal potansiyellerin harekete geçirilmesi, üye ülkelerdeki yaşam standartlarının ve hayat kalitesinin yükseltilmesi, bölge içi ve dış ticaretinin attırılması ve ekonomik, sosyal, kültürel, teknik ve bilimsel alanlarda etkin işbirliği ve karşılıklı yardımlaşmanın özendirilmesi EİT’in amaçları arasındadır.
ANA ORGANLARI
Zirve, Devlet/Hükümet Başkanları düzeyinde olup, istişare mahiyetinde iki yılda bir toplanmaktadır. 10. EİT Zirvesi, 7-11 Mart 2009 tarihlerinde Tahran’da (İran) yapılmıştır. 11. EİT Zirvesi'nin ise 2010 Aralık ayında ülkemizde düzenlenmesi öngörülmektedir.
Bakanlar Konseyi (BK), EİT’in en yüksek karar ve icra organıdır. Üye ülkelerin Dışişleri Bakanları ve/veya Bakan düzeyinde temsilcilerinden oluşmaktadır. Üye ülkeler arasında münavebeli olarak her yıl en az bir kez toplanmaktadır. BK toplantısına evsahipliği yapan üye ülke, BK’nın başkanlığını da üstlenmiş olmaktadır. 18. BK Toplantısı 9 Mart 2009 tarihinde Tahran’da yapılmış olup, İran BK başkanlığını devralmıştır.
Bölgesel Planlama Konseyi (BPK), Üye ülkelerin Planlama Teşkilatları Başkanları ile ilgili diğer kurum temsilcilerinden oluşmaktadır. Yılda bir kez yapılan BPK toplantılarında EİT faaliyetleri değerlendirilmekte, BK’na sunulmak üzere rapor edilmekte, Teşkilat’ın plan ve programları belirlenmektedir. 20. BPK Toplantısı 16-18 Şubat 2010 tarihlerinde Antalya’da yapılmıştır.
Daimi Temsilciler Konseyi (DTK), Teşkilat nezdinde akredite olan Tahran'da yerleşik Büyükelçiler ve/veya Daimi Temsilciler ile İran Dışişleri Bakanlığının ilgili Genel Müdüründen oluşmaktadır. Ayda bir defadan az olmamak üzere toplanmaktadır. Bakanlar adına Teşkilatın iş ve idaresine ilişkin kararlar almakta ve uygulamaktadır.
Yazmanlık, Tahran’da (İran) bulunmaktadır. EİT faaliyetlerinin uygulamaya konulması, koordinasyonunun sağlanması ve izlenmesinden ve Teşkilat toplantılarının servis edilmesinden sorumludur.
Genel Sekreter, üç yıllık bir dönem için bir defalığına BK tarafından seçilmekte ve atanmaktadır. EİT Genel Sekreterliğini Eylül 2009’dan bu yana Afganistan uyruklu Muhammed Yahya Maroofi yürütmektedir.
EİT faaliyetleri Yazmanlık bünyesindeki şu Direktörlükler aracılığıyla icra edilmektedir: “Ticaret ve Yatırım”, Ulaştırma ve Telekomünikasyon”, “Enerji, Madenler ve Çevre”, “Tarım, Sanayi ve Turizm” “İnsan Kaynakları ve Sürdürülebilir Kalkınma”, “Proje, Ekonomik Araştırma ve İstatistik”.
BÖLGESEL VE İHTİSAS KURULUŞLARI
“EİT Taşımacılık Şirketi”, “EİT Ticaret ve Sanayi Odası (EİT-CCI)”, “EİT Sigortacılık Koleji”, “EİT Ticaret ve Kalkınma Bankası (ECOBANK)”, “EİT Danışmanlık ve Mühendislik Şirketi”, Yazmanlık gözetiminde faaliyette bulunan EİT’in başlıca bölgesel kuruluşlarıdır.
EİT Taşımacılık Şirketi, Afganistan, İran, Kazakistan, Kırgızistan, Pakistan ve Türkmenistan olmak üzere altı üye ülke arasında 1995’te imzalanan bir anlaşma ile kurulmuştur.
EİT-CCI, 1993’te kurulmuştur. Ekim 2007’de Daimi Sekretarya’ya haiz kılınmış ve Sekretarya’nın başkanlığı üç yıllığına Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği (TOBB) tarafından üstlenilmiştir.
EİT Sigortacılık Koleji, 1992 yılından bu yana Tahran’da faaliyet göstermektedir. Kolej, kamuya ait ve kar amacı gütmeyen bir yüksek eğitim kurumudur.
ECOBANK, 15 Mart 1995 Türkiye, İran ve Pakistan tarafından imzalanan ve 2005 Ağustos ayı itibariyle yürürlüğe giren bir anlaşma ile tesis edilmiştir. Merkezi İstanbul’da olan Banka, 2007 yılının sonundan itibaren tam olarak faaliyete geçmiştir.
EİT Danışmanlık ve Mühendislik Şirketi, EİT üyesi ülkeler veya ECOBANK tarafından desteklenecek kalkınma projelerine yardımcı olması amacıyla; Türkiye, İran ve Pakistan arasında eşit hisseyle kurulmuştur. Şirket bünyesinde ülkemiz iki firma ile temsil edilirken, İran ve Pakistan’dan birer şirket bulunmaktadır.
EİT Reasürans Şirketi’nin kurulması hususunda İran, Pakistan ve Türkiye arasında 1995 yılında mutabakat sağlanmasına rağmen Şirket henüz kurulamamış olup, bu yöndeki çalışmalar devam etmektedir.
EİT Bölgesel Standardizasyon, Uygunluk Değerlendirmesi, Akreditasyon ve Metroloji Enstitüsü’nün (RISCAM), bir EİT Bölgesel Kuruluşu olarak kurulmasına ilişkin çalışmalar 2004 yılında başlatılmıştır. TSE bu Enstitünün kurulmasında İran’la birlikte koordinatör kuruluş olarak görev yapmaktadır. Enstitünün Tüzüğüne göre, RISCAM’ın merkezi ile Uygunluk Değerlendirmesi Teknik Yönetim Kurulu İran’da; Standardizasyon ve Akreditasyon Teknik Yönetim Kurulları Türkiye’de; Metroloji Teknik Yönetim Kurulu ise Kazakistan’da olacaktır.
“EİT Kültür Enstitüsü”, “EİT Bilim Vakfı” ve “EİT Eğitim Enstitüsü” Yazmanlığın gözetiminde faaliyet gösteren EİT ihtisas kuruluşlarıdır. Bu kuruluşlar hakkındaki bilgilere “İkili ve Çok Taraflı Kültürel İlişkiler” bölümünden ulaşılabilir.
EİT Doğal Afetler Risk Yönetimi Bölgesel Merkezi, ileride EİT’in bir ihtisas kuruluşuna dönüştürülmek üzere EİT’e bağlı muvakkat bir kuruluş olarak 2007 yılında Meşed’de (İran) kurulmuştur.
Ekonomik İşbirliği Teşkilatı Web Sitesi (http://www.ecosecretariat.org) Alıntı Adresi: Türkiye Cumhuriyeti Dışişleri Bakanlığı
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder